Bhí ceist an ‘díchoilínithe’ faoi chaibidil san aiste dheireanach liom a foilsíodh anseo. Má tá an aiste sin léite agat tuigfidh tú gur ar éigean a luadh an Ghaeilge ag comhlabhairt dar theideal ‘Decolonising Irish History’ a eagraíodh faoi scáth Ollscoil Oxford i mí na Samhna anuraidh. Is díol suime é mar sin gur eagraíodh seisiún ar leith faoin teanga ag comhlabhairt eile dar theideal ‘The Coloniality of the Archive in Irish History’ a eagraíodh faoi scáth Choláiste na hOllsoile, Corcaigh, an 15 Nollaig i mbliana. Níl an téarma ‘coloniality’ luaite i mo chóipeanna féin d’fhoclóirí Chambers, Collins ná Webster, ach glacaim leis gurb í ‘gné choilíneach’ na cartlainne a bhí i gceist. Nuair a tugadh cuireadh dom páirt a ghlacadh sa seisiún ar ‘Languages and Coloniality in the Archive’, mhíníos don Dr Dónal Hassett, a d’eagraigh an chomhlabhairt, nach raibh mórán le rá agam i dtaobh na gcartlann – sílim go bhfuil siad le moladh ar an mórgóir – ach go bhféadfainn labhairt ar easpa suime na staraithe sna foinsí Gaeilge. Bhí sé sásta leis an moladh sin agus ghlacas lena chuireadh.
Labhair gach duine den cheathrar a bhí páirteach sa phainéal ar feadh cúig nóiméad ag tús an tseisiúin agus ansin phléamar na ceisteanna a chuir an cathaoirleach, an Dr Caoimhe Nic Dháibhéid, nó daoine eile sa lucht éisteachta, orainn. Is féidir éisteacht leis an seisiún ina iomláine ag an nasc seo thíos:
Languages and coloniality in the archive
Tosnaíonn an ráiteas oscailte a dheineas féin ag 17:15 agus is féidir téacs an ráitis a léamh anseo. Thugas freagraí ar cheisteanna ón gcathaoirleach nó ón lucht éisteachta ag na pointí ama seo a leanas: 1:13:00, 1:24:30, 1:44:20 agus 1:51:10.
Ós rud é go bhfuil na foinsí príomha i nGaeilge faoi chaibidil agam, níor mhiste tagairt a dhéanamh d’ócáid eile a bhí ar siúl le déanaí. D’eagraigh an ‘Rare Books Group’ de Chumann Leabharlann na hÉireann seimineár ar-líne dar theideal ‘Scríbhinní i nGaeilge i mBailiúcháin Speisialta in Éirinn’ ar an 14 Nollaig. Tugadh cainteanna ar na lámhscríbhinní Gaeilge atá ar caomhnú i gColáiste na hOllscoile, BÁC; i Leabharlann Náisiúnta na hÉireann; in Ollscoil na hÉireann, Gaillimh; i gColáiste na hOllscoile, Corcaigh; in Acadamh Ríoga na hÉireann; agus in Ollscoil na hÉireann, Maigh Nuad. Taifeadadh na cainteanna go léir agus is féidir éisteacht leo anseo.
